Wspólne poznanie tradycji i obyczajów nie tylko poszerza wiedzę uczniów na temat innych kultur, ale wspomaga integrację i uczy tolerancji. Warto poświęcić lekcję na przeprowadzenie zajęć integracyjnych, uzupełnić ją o prezentację uczniów, wspólne gotowanie czy słuchanie utworów muzycznych. Nadchodzące święta Bożego Narodzenia czy Wielkanocy są znakomitym pretekstem, aby dowiedzieć się więcej na temat tradycji naszych sąsiadów.
Z tego artykułu dowiesz się:
- jak obchodzi się Wielkanoc w Ukrainie, a jak w Polsce,
- na czym polegają bitki-wybitki
- czy w Ukrainie jest śmingus-dingus
- jakie są ukraińskie tradycje bożonarodzeniowe
- co to jest diduch
- jakie są smaki popcornu w Ukrainie
- co to są czebureki i wareniki
- czym różni się maslenica od tłustego czwartku
- kiedy obchodzi się w Ukrainie Nowy Rok
…i wiele, wiele innych ciekawych faktów o Ukrainie oraz podobieństwach i różnicach kultury polskiej i ukraińskiej.
Bo warto się poznać!
Wielkanoc w Polsce i Ukrainie
Wielkanoc w Ukrainie jest obchodzona według kalendarza juliańskiego, więc świętuje się tydzień później niż w Polsce. Ukraińskie tradycje wielkanocne są stosunkowo podobne do polskich. Tydzień przed Wielkanocą, w Niedziele Wierzbową, w Ukrainie idzie się do cerkwi poświęcić gałązki wierzby. W noc z soboty na niedzielę odprawia się nabożeństwo, które trwa aż do rana, podczas którego święci się koszyczki z jedzeniem. Na stole wielkanocnym podczas uroczystego śniadania nie może zabraknąć paschy – wysokiej drożdżowej babki. Podobnie jak w Polsce na stole pojawia się także sałatka jarzynowa, nazywana w Ukrainie sałatka Oliver. Różni się tym, że jednym ze składników jest mięso (dowolny rodzaj, jednak najczęściej jest to mortadela). Ciekawą tradycją przy wielkanocnym stole jest stukanie się jajkami zwana ,,bitki-wybitki”. Najpierw uderza się w górę jajka przeciwnika, a potem z drugiej strony. Kto pierwszy stłucze jajko rywala wygrywa. W Ukrainie podobnie jak w Polsce jest tradycja malowania jajek. Pisanki są ozdabiane ręcznie, a kraszanki to jajka pofarbowane w barwniku (np. w skórce cebuli lub kurkumie).
W Polsce tydzień przed Wielkanocą obchodzi się Niedziele Palmową, podczas której idzie się do kościoła poświęcić ozdobne palmy. Palmy wielkanocne są różnorodne. Wykonuje je się z bukszpanu i bazi, dekorowane są kolorowymi bibułami i trawami, a w wielu miejscowościach organizuje się konkursy na najpiękniejszą lub największą palmę wielkanocną. W Wielką Sobotę święci się pokarm, którym dzieli się podczas uroczystego śniadania w Wielką Niedzielę. W koszyczku wielkanocnym nie może zabraknąć chleba, jajka, soli, chrzanu, wędlin i baranka (przygotowanego z ciasta lub cukru). Dekoruje się go najczęściej bukszpanem, wstążkami czy ozdobnymi chustkami. Na polskim, wielkanocnym stole pojawia się żurek, najlepiej przygotowany na naturalnym zakwasie i podawany w chlebie. Nie może zabraknąć także białej kiełbasy i oczywiście jajek. Tradycyjnym ciastem wielkanocnym jest pięknie dekorowany mazurek i babka. W Wielki Poniedziałek, podobnie jak w Ukrainie, jest tradycja oblewania dziewcząt wodą, czyli Śmingus-Dyngus.
Boże Narodzenie w Polsce i Ukrainie
Ukraiński cykl bożonarodzeniowy trwa od 6 stycznia (Wigilia) do 19 stycznia (święto Chrztu Pańskiego). Do ukraińskich tradycji bożonarodzeniowych zaliczamy m.in. kolędowanie z gwiazdą lub wertepem (szopką) czy ozdobny diduch wykonany z kłosów żyta lub pszenicy. Diduch oznacza ,,duch dziadka” i jest symbolem więzi ze zmarłymi bliskimi. Podobnie jak w Polsce wieczerzę wigilijną poprzedza pojawienie się pierwszej gwiazdy, a na stole musi pojawić się dwanaście potraw (lub dziewięć w zależności od regionu). W Ukrainie bliscy nie dzielą się opłatkiem, a chlebkiem na zakwasie nazywanym prosforą. Podobnie jak w Polsce podczas Wigilii obowiązuje post, a do tradycyjnych potraw należą barszcz, pierogi z kapustą, grzyby, kompot z suszonych owoców (uzwar) i znana także w części Polski kutia. W Polsce na wigilijnym stole króluje karp, który nie pojawia się podczas ukraińskich świąt, gdzie ryba podawana jest najczęściej w galarecie, a najważniejszym daniem jest właśnie kutia. Innymi tradycyjnymi, wigilijnymi potrawami z Ukrainy są: pampuszki (słodkie bułeczki przypominające pączki), kotlety lub naleśniki z kaszy gryczanej, placki ziemniaczane, Po wieczerzy Ukraińcy udają się na powieczerzę wigilijną, wieczorną liturgię przypominającą polską pasterkę.
TRADYCYJNE UKRAIŃSKIE JEDZENIE
W Ukrainie jest wiele tradycyjnych potraw. Podobnie jak w Polsce najbardziej charakterystycznym elementem tradycyjnej kuchni są pierogi. Najbardziej zbliżone do polskich są varenyky (wareniki), wypełniane farszem np. ziemniaczanym, serowym, mięsnym, kaszami czy owocami. Na wschodzie Ukrainy popularne są także pielmieni, wypełniane farszem z surowego mięsa, które podczas późniejszego gotowania wypuszcza soki, dzięki czemu w środku powstaje aromatyczny bulion. Inną wersją pieroga są czebureki, które są smażone na głębokim oleju, wypełniane farszem mięsnym, serowym, kapustą lub owocami. Tradycyjną zupą ukraińską jest oczywiście barszcz ukraiński, ale także solianka (kwaśno-pikantna zupa na bazie rosołu i kwasu chlebowego lub wody z ogórków kiszonych), kapuśniak i ucha, czyli zupa rybna. Tradycyjną ukraińską potrawą są także bliny, czyli naleśniki z mąki gryczanej i pszennej oraz zaczynie drożdżowy, które je się na słodko z dżemem, miodem, owocami czy twarożkiem lub wytrawnie boczkiem, kiełbasą czy z cebulą i sało (słoniną). Częstym dodatkiem do blinów jest kawior. Popularnym daniem są także placki ziemniaczane (deruny) oraz banosz (mąka kukurydziana gotowana na śmietanie z dodatkiem skwarków i bryndzy). Tradycyjnym napojem jest kwas chlebowy, a popularnym ciastem jest tort kijowski. Innym tradycyjnym deserem są buchty (drożdżowe bułeczki z nadzieniem), legumina (z mąki kukurydzianej, sera i jaj) i sernik ukraiński. Ukraińskim przysmakiem są suszone ryby, słonina czy kiszonki (kiszone warzywa, a nawet owoce, np. kiszony arbuz). W Ukrainie znajdziemy w sklepie i kinie znacznie więcej smaków popcornu. W Polsce najpopularniejszy jest solony, natomiast w Ukrainie zobaczymy takie smaki jak serowy, bekonowy, śmietankowy z ziołami itd.
MASLENICA
Maslenica to święto obchodzone w Ukrainie, przypadające siedem tygodni przed Wielkanocą. Jest to tydzień wspólnych uczt i zabawy przed wielkanocnym postem, podczas których zajada się bliny (naleśniki) i tańczy przy ogniu. Świętuje się w ten sposób przyjście wiosny i żegna zimę.
Obecnie w Polsce ostatki świętuje się w Tłusty Czwartek – ostatni czwartek przed wielkim postem, kiedy zajada się pączki i chrusty (faworki). Pierwszy dzień wiosny świętuje się 21 marca. W tym dniu żegna się zimę topiąc marzannę.
NOWY ROK
W Ukrainie świętuje się Nowy Rok podwójnie, według kalendarza gregoriańskiego i juliańskiego. W Nowy Rok Dziadek Mróz rozdaje prezenty. Tradycyjnie sylwester według kalendarza juliańskiego obchodzi się z 13 na 14 stycznia i nazywa je Małanka lub Szczodry Wieczor. Tradycyjnie obchody polegały na przebieraniu się za Melanię, jej narzeczonego Wasylego, niedźwiedzia, dziadka, babcię i kilka innych postaci. Zakładano maski i chodzono od domu do domu, rozweselając mieszkańców. Śpiewano także pieśni Szczedriwki, które życzyły pomyślności.
